Rijkswaterstaat heeft het standpunt Ruimte voor de Rivier gekozen als uitgangspunt voor een nieuwe aanpak van hoogwater; een omslag in de manier waarop Nederland met het water om gaat. In plaats van het verder verhogen en versterken van dijken, wordt gekeken naar de mogelijkheden om water meer ruimte te geven. Veiligheid en ruimtelijke kwaliteit zijn de belangrijkste doelstellingen van de Ruimte voor de Rivier projecten. Naast het nemen van maatregelen om het rivierengebied veiliger te maken, is het streven gericht op het zo goed en aangenaam mogelijk inrichten van de omgeving. Duurzame oplossingen en lange termijn ontwikkelingen, kenmerken de aanpak van het project.
Eén van deze projecten is de polder Noordwaard, gelegen aan de Nieuwe Merwede, ten westen van Werkendam en ten noorden van het Nationale Park de Biesbosch. In het kader van Ruimte voor de Rivier wordt de polder opnieuw ingedeeld en gewijzigd van een binnendijks naar een buitendijks gebied.
Het project
Met als vertrekpunt de topografische kaart van 1905 wordt het oude krekenstelsel hersteld en worden oude cultuurhistorische elementen zoals kades en dijken geaccentueerd. In het doorstroomgebied en langs (te herstellen) kreken kan op beperkte schaal (nieuwe) natuur zich ontwikkelen. Het water in de polder wordt hierdoor niet langer door een primaire waterkering beschermd, maar gaat tot het stroomgebied behoren bij waterstanden boven NAP +2,0 meter op de Nieuwe Merwede. Door de open verbindingen met zowel het Gat van de Noordklip aan de zuidoostzijde en de Nieuwe Merwede aan de noordzijde, komt de ontpolderde Noordwaard ook onder invloed van de dagelijkse getijdenwerking te staan.
Aanemerscombinatie
Combinatie Noordwaard heeft begin 2011 het contract getekend van Rijkswaterstaat om te starten met het ontpolderen van de Noordwaard. Het betreft een Design&Construct contract. De Combinatie Noordwaard is gevormd om het project integraal te kunnen benaderen en bestaat uit Boskalis, Martens en Van Oord, Van Hattum en Blankevoort en Gebroeders van Kessel. Boskalis is penvoerder van de Combinatie, en de projectmanager is door Boskalis gesteld.
Het ontwerp
De Noordwaard heeft een oppervlakte van maar liefst 4450 hectare. In tijden van hoogwater worden de weilanden hier 'doorstroombaar'. Dit zorgt voor een daling van de waterstand, die doorwerkt tot aan de Boven Merwede bij Gorinchem. Het water bij Fort Steurgat wordt afgeleid van de Nieuwe Merwede en zo westelijk mogelijk afgevoerd naar zee. Met de bouw van enkele waterbouwkundige constructies blijft de hele polder toch bereikbaar. Het gaat om dijkbruggen, kreekbruggen, gemalen duikers en plankieren. Ook de wegen zullen aangepakt worden.
In het doorstroomgebied en langs (te herstellen) kreken kan zich op beperkte schaal natuur ontwikkelen. Het water in de polder wordt niet langer door een primaire waterkering beschermd. Bij waterstanden boven NAP +2,0 meter op de Nieuwe Merwede behoort dit water voortaan tot het stroomgebied. Door open verbindingen met zowel het Gat van de Noordklip aan de zuidoostzijde als de Nieuwe Merwede aan de noordzijde, komt de ontpolderde Noordwaard onder invloed van de getijdenwerking.
Bijzondere technieken en uitdagingen
Boskalis Dolman (onderdeel van Boskalis Environmental) controleert de kwaliteit van de aan te leggen kades en terpen. De verdichting van het aangebrachte materiaal moet aan de eisen voldoen. Ook voor de erosiebestendigheid van de kleibekleding van de kades en terpen gelden eisen. Voor de vele dagelijkse monsternamen en beproevingen is op de projectlocatie een mobiel laboratorium gerealiseerd.
Omgevingsmanagement
De polder is een agrarisch gebied waarin volop gewerkt wordt en waar mensen wonen. Een deel van de polder komt gefaseerd beschikbaar voor de ontpolderingswerkzaamheden. Dit gebeurt in nauw overleg met de omwonenden. Boskalis onderhoudt ook het contact met de provincie en gemeenten voor tijdige vergunningverlening.
