Rijkswaterstaat laat elke vijf jaar grote hoeveelheden zand storten op het strand voor de westkust van ons land. Dit om afkalving van de duinen tegen te gaan. Voor de Delflandse kust is dit keer voor een innovatief en duurzaam concept gekozen: de Zandmotor. Hierbij wordt in één keer op één plek een grote hoeveelheid zand gestort. Via golven, getij en wind legt de natuur zelf het zand op de juiste plek. Als de Zandmotor naar verwachting werkt, is hier de komende twintig jaar geen verdere zandsuppletie nodig. Zo wordt veelvuldige verstoring van de kwetsbare zeebodem voorkomen.
Ecodesign: uniek en duurzaam
Een experiment zoals met de Zandmotor is nieuw in de wereld. Hiermee blijft Nederland de standaard zetten met een manier van kustbescherming waarbij we juist mét het water werken, in plaats van tégen het water.
Als de Zandmotor naar verwachting werkt, kan dit concept van dynamisch kustbeheer navolging krijgen. Niet alleen op andere plekken in Nederland maar ook in de rest van de wereld.
Aannemercombinatie
De combinatie Zandmotor (Boskalis en Van Oord) hebben in opdracht van Rijkswaterstaat en de provincie Zuid-Holland de werkzaamheden uitgevoerd. Het betreft een Engineering & Construct-contract. Dit betekent dat de verdere uitwerking van het ontwerp en de realisatie in handen van de aannemerscombinatie liggen. De werkzaamheden zijn begin 2011 gestart en volgens plan opgeleverd in november 2011. Op dit moment is de natuur aan de slag om de kust te versterken en een dynamisch natuur- en recreatiegebied te maken.
Het ontwerp
Voor de kust tussen Ter Heijde en Kijkduin ligt nu een schiereiland in de vorm van een haak van 128 hectare. Dit is even groot als 256 voetbalvelden. Door wind, golven en stroming verspreidt het zand zich de komende twintig jaar langs de kust tussen Hoek van Holland en Scheveningen. Het vormt daar nieuw strand en duin. Dit zand beschermt de westkust tegen overstroming en biedt extra ruimte voor natuur en recreatie. De uitgestrekte zandplaat is open voor wandelaars. Ze kunnen er ook de uitkijktoren beklimmen om te genieten van het weidse uitzicht. Vogels en zeehonden vinden inmiddels ook hun weg naar de zandplaat.
Wat deed Boskalis
Samen met van Oord heeft Boskalis het schiereiland aangelegd. Het schiereiland steekt één kilometer ver in zee en is aan het strand twee kilometer breed. Sleephopperzuigers zogen het zand tien kilometer ver uit de kust op en brachten het vervolgens naar de juiste plek. Naast het schiereiland zijn nog twee onderwaterzandbanken aangelegd. Om de veiligheid van publiek en werkzaamheden te borgen, is het strand over een strook van 1.3 km afgesloten tijdens de aanleg.
Bijzondere technieken en uitdagingen
Wetenschappers gaan onderzoeken hoe de Zandmotor zich ontwikkelt en of deze innovatieve methode van kustbescherming inderdaad werkt. Deze meetgegevens zijn ook nodig om de Zandmotor goed te beheren. Te denken valt aan het in kaart brengen van nieuwe stromingen voor de veiligheid van watersporters. Maar ook aan informatie over welke diersoorten naar de Zandmotor komen, en hoe bezoekers op de Zandmotor recreëren.
Omgevingsmanagement
Het is opmerkelijk dat een project van deze omvang in zo’n korte tijd is omarmd door de publieke partijen. Er was veel media-aandacht. Het is inmiddels gelukt om van de meeste betrokkenen medestanders te maken. De voortvarende start en uitvoering zijn ook te danken aan de wil van betrokken partijen, provincie en rijk, om samen te werken. De aannemerscombinatie heeft zich actief opgesteld en betrokkenen en hulpdiensten tijdig geïnformeerd over de werkzaamheden. Onder meer via een website en periodieke nieuwsbrieven. Het WNF is ook een betrokken stakeholder. Het fonds volgt de ontwikkeling van de Zandmotor en van het natuurgebied nauwlettend.
